Jij bent niet belangrijk en ook ik ben niet belangrijk. En dat is gewoonweg waar het op neer komt als je er over nadenkt. Maar uiteraard is alles relatief, toch? Dus laten we hier dan ook even op inzoomen. Jij bent misschien belangrijk voor je vader, je moeder, je broer of zus. Voor je vriend of vriendin. Zou je het ze vragen dan mag je hopen dat hun antwoord zou zijn: ja, je bent belangrijk. Maar waarschijnlijk betekent dat antwoord: ja, je bent belangrijk, voor mij. Zou je vragen of zij vinden dat je belangrijk bent voor de wereld dan zou het antwoord je wel eens tegen kunnen staan. Want stel jezelf deze vraag eens: ben ik belangrijk voor de wereld?
Stel je hebt een hond, ben je dan belangrijk voor je hond? Je zou kunnen zeggen van wel want zonder jou heeft je hond geen eten en wordt ie niet uitgelaten. Maar dat is egoïstisch denken, is het niet? Want zonder jou zou jouw hond helemaal niet jouw hond zijn, maar waarschijnlijk iemand anders z’n hond. Dus het feit dat je nooit zou hebben bestaan zou door de hond niet worden opgemerkt. Het feit dat jij niet geboren zou zijn zou voor de mensen die eventueel je ouders hadden kunnen zijn ook niet uitmaken. Gesteld is dat ze tevreden zijn met hun eigen kinderen.
Voor de mensen die geen kinderen kunnen krijgen zou jou afwezigheid natuurlijk een gemis kunnen zijn. En dan zelfs niet eens per se jou afwezigheid, maar de afwezigheid van een kind in het algemeen. Maar ook dat is relatief. Want dat geldt alleen wanneer zij zich verhouden tot mensen die wel kinderen hebben. Zouden er nooit kinderen hebben bestaan, dan zou niemand kinderen hebben gemist. Want dat wat je niet kent en je je niet kunt voorstellen bestaat niet en valt per definitie buiten ons denkkader. Ergo, we kunnen vaststellen dat de belangrijkheid van ons bestaan relatief is.
Dan nu de volgende vraag: wat geeft waarde aan ons bestaan? Laten we hier een shortcut maken en meteen opmerken dat er twee eventuele mogelijkheden bestaan die daar waarde aan geven. Het ene kan zijn een god of een hogere entiteit. De creator, de bron, het zijn van het zijnde. Wanneer iets iets anders een waarde geeft heeft het waarde, voor dat iets dan (maar wederom relatief).
Een tweede kan zijn de mens zelf. De mens geeft zelf waarde aan zijn of haar bestaan. Maar is dat niet enigszins paradoxaal? Want dat zou betekenen dat in afwezigheid van de mens de mens geen waarde heeft. Dan zou je kunnen stellen dat het niet-bestaan geen waarde heeft en slechts het bestaan een waarde krijgt. Maar dan moet het wel opgemerkt worden. Of laten we het zo zeggen: het moet wel opgemerkt kunnen worden door iets. Want een steen is zich niet bewust van zichzelf (voor zover we weten). Dus is de waarde dat de steen er is voor de steen niet aanwezig. Een steen heeft geen waarde ten opzichte van zichzelf omdat een steen geen bewustzijn heeft. Dus mogen we dan zeggen dat er bewustzijn voor nodig is om waarde te creëren? Er kan dus geen waarde zijn als er geen bewustzijn is? Of is die waarde er al wel, maar wordt deze waarde alleen nog niet gezien of opgemerkt?
Laten we van hieruit een sprong maken. Een sprong m.b.t. hoe we als mens met elkaar omgaan. Ja, dat lijkt nogal willekeurig, maar aangezien alles met elkaar verbonden is (want voor zover we weten kunnen alleen wij – of het bewustzijn – waarde geven aan alles in het universum en is daarmee meteen alles waarvan we weet hebben vanuit dit perspectief met elkaar verbonden). Wat betekent dit alles voor de discussies die we onderling voeren? Want ‘de discussie’ is waar het contrast ligt, het contrast dat ervoor zorgt dat we onderscheid (kunnen) maken van hoe wij ons tot elkaar verhouden.
We zijn het soms met elkaar eens en soms met elkaar oneens. En soms weten we het niet omdat we simpelweg niet weten wat we ergens van vinden. Soms door gebrek aan informatie of soms door het gebrek om uit die informatie conclusies te kunnen trekken (wellicht door een mentale barrière). Stel jezelf ook eens deze vraag (humor me): wat is het doel van deze discussies? Want is niet elke discussie er een met oogkleppen op? Wanneer het gaat om waarheidsvinding moet je dan niet alles dat wij weten en kennen – maar eigelijk ook de zaken die we nog niet weten en niet kennen – meenemen in de vergelijking om een juist oordeel te kunnen vellen? En ‘juist’ in de zin van gegronde en dus beargumenteerde conclusies trekken met in achtneming alle informatie die ooit heeft bestaan en misschien nog gaat bestaan?
Het feit dat men zegt dat men het met elkaar eens is berust puur op het feit dat je tot de overeenstemming bent gekomen dat je – gezien de huidige informatie die op tafel ligt – het wel goed genoeg vindt om op basis van specifieke informatie te kiezen voor ‘het met elkaar eens zijn’. En dat is in zekere zin luiigheid. Want ben je dan ook echt opzoek gegaan naar dat stukje informatie dat zonder enige twijfel nog ontbreekt?
We kunnen niet alles weten (op dit moment en hoogstwaarschijnlijk ook niet in de toekomst). En dat maakt, in alle eerlijkheid, elke discussie zinloos. Nu hoor ik je denken (of eigenlijk de stemmen in m’n hoofd): dat kan je niet zeggen. Een discussie kan ervoor zorgen dat waar eerder conflict was de mens nu tot (nieuwe) inzichten is gekomen waardoor dit conflict verdwijnt en we door kunnen. We kunnen eraan voorbij en verder kijken. Nieuwe of andere conflicten oplossen waardoor ons leven beter wordt? (wat natuurlijk al een discussie op zich is) En dan moeten we het weer hebben over waarde. Want voor wie is dat belangrijk? Voor wie is het oplossen van die conflicten iets waard? Voor degene die waarde geeft. En wanneer we er vanuit gaan dat dit de mens is en niet een opperwezen met een bewustzijn (want daar kunnen we het bestaan niet van vaststellen, althans tot op de dag van vandaag is dat ons nog niet gelukt) dan betekent dit eigenlijk dat het oplossen van die conflicten in z’n algemeenheid niets waard is. Het betekent puur en alleen dat het op z’n best iets waard is voor ons maar ook meteen voor niets anders dan ons. En dan kunnen we niet anders dan concluderen dat het niets uitmaakt. Want is het niet een beetje triest dat de belangrijkheid van ons bestaan afhangt van hoe belangrijk wij onszelf vinden en dus afhangt van datzelfde bestaan? Niets of niemand anders zou het wat uitmaken, het zou geen verschil veroorzaken, geen contrasterende werking hebben en dus niet van betekenis zijn omdat het absoluut nergens invloed op heeft. En puur te bestaan om jezelf belangrijk te kunnen vinden kan nooit een doel op zichzelf zijn.
We zijn een ‘fluke of nature’. We zijn er. En dat kan toeval zijn, of de enige mogelijkheid zijn of een van de vele mogelijkheden zijn. Maar maakt dat ons bestaan dan niet al per definitie zinloos als het toch niet zou hebben uitgemaakt? Misschien zou je denken dat het antwoord relatief is. Maar dat is het niet. Jij bent niet belangrijk en ook ik ben niet belangrijk. Dus laten we ermee ophouden onszelf voor te liegen dat dit wel zo zou zijn.
Met de vriendelijke groeten, uit Pluskut.
